Słownik psychologiczny

U

upośledzenie kontroli

obniżona zdolność do kontrolowania początku, ilości lub zakończenia przyjmowania substancji psychoaktywnych przez osobę ich używającą. Upośledzenie kontroli jest w ICD-10 jednym z kryteriów zespołu uzależnienia. Leksykon terminów. Alkohol i…

uraz psychiczny

Trudne sytuacje i wydarzenia, skrajne przeżycia emocjonalne wywierające wpływ na stan psychiczny. Czynnikami urazowymi mogą być pojedyncze, ujemne, silne bodźce psychiczne, wielokrotnie powtarzające się ujemne, niekoniecznie silne bodźce, niektóre…

urojenia

Zaburzenia treści myślenia, fałszywe przekonania sprzeczne z indywidualnym doświadczeniem i utrzymujące się mimo danych, argumentów i dowodów zaprzeczających. Urojenia należy odróżnić od panujących w danej kulturze lub subkulturze opinii, przesądów,…

uzależnienie

Zespół uzależnienia można zdiagnozować, gdy w ciągu minionego roku wystąpiły co najmniej trzy z poniżej wymienionych zjawisk: 1) silne pragnienie lub poczucie przymusu zażycia substancji; 2) trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z…

uzależnienie behawioralne

zobacz:zachowania nałogowe

uzależnienie krzyżowe (ang. cross-dependence)

Termin farmakologiczny stosowany dla opisania zdolności jednej substancji (lub jednej klasy związków) do wytłumiania objawów zespołu abstynencyjnego wywołanego odstawieniem innej substancji (lub klasy związków) i podtrzymywania w ten sposób stanu…

używanie eksperymentalne

zazwyczaj klika początkowych incydentów używania określonego środka psychoaktywnego. Czasami termin ten stosuje się dla określenia przyjmowania środków psychoaktywnych w sposób nieregularny, wręcz incydentalny. Leksykon terminów. Alkohol i…

W

wdrukowanie

zobacz: imprinting

wiktymologia

Wiktymologia jest nową dyscypliną, która narodziła się w Stanach Zjednoczonych, jako gałąź kryminologii. Analizuje ona przyczyny składające się na to, że jednostka staje się ofiarą, procesy wiktymizacji, konsekwencje wynikające stąd dla ofiary, jak…

współuzależnienie

Współuzależnienie dotyczy osób związanych z osobami uzależnionymi. Jest szczególnym współudziałem w uzależnieniu osoby bliskiej emocjonalnie, obejmującym szereg wymiarów życia psychicznego oraz działań osoby współuzależnionej. W obrębie życia…

wychowanie

Oddziaływanie wywołujące względnie trwałe i pozytywne zmiany w aktywności i zachowaniu człowieka lub grup społecznych. Ze względu na sfery rozwoju podlegające kształtowaniu wyróżniamy np. wychowanie fizyczne, moralne, społeczne, religijne,…

wyparcie

W psychologii głębi, poczynając od klasycznego modelu Freuda: hipotetyczne procesy lub czynności psychiczne funkcjonujące w celu ochrony jednostki przed myślami, impulsami i wspomnieniami, które mogłyby wywołać lęk, obawę lub poczucie winy, gdyby…

Z

zaburzenia identyfikacji płciowej

DSM-IV wyróżnia w tej kategorii następujące zaburzenia: * transseksualizm: Pragnienei życia i akceptacji jako osoba płci przeciwnej, czemu towarzyszy uczucie niezadowolenia z włąsnych, anatomicznych cech płciowych. Towarzyszy temu chęć poddania…

zaburzenia osobowości

Są to istotne kliniczne stany i wzorce zachowania, które mają tendencję do utrzymywania się i są wyrazem charakterystycznego dla danej osoby sposobu odnoszenia się do siebie i innych ludzi. Niektóre z tych stanów ujawniają się w przebiegu…

zaburzenia preferencji seksualnej

Parafilie (zaburzenia preferencji seksualnych) to utrwalone formy zachowań seksualnych, które zapewniają jednostce satysfakcję na poziomie psychicznym ale wykluczają spełnienie biologicznej (prokreacja) lub społecznej (tworzenie więzi) funkcji…

zaburzenia psychotyczne

Zaburzenia psychotyczne to grupa zaburzeń psychicznych pochodzenia organicznego lub emocjonalnego. Do klasycznych objawów zalicza się omamy, urojenia, zachowania regresywne, niedostosowany nastrój, rozkojarzenie. Zaburzenia psychotyczne dotyczą…

zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Zaburzenie afektywne dwubiegunowe charakteryzuje się nawrotami (co najmniej dwoma) epizodów obniżenia nastroju (depresji) i podwyższenia nastroju, wzmożonej aktywności i energii (manii). Charakterystyuczny jest powrót do stanu zdrowia pomiędzy…

zaburzenie paranoiczne

Według ICD-10 jest to grupa zaburzeń, którą cechuje rozwój albo pojedynczego urojenia albo zespołu powiązanych urojeń, zwykle trwałych, utrzymujących się przez całe życie. Najczęściej są to urojenia prześladowcze, hipochondryczne i wielkościowe, ale…

zaburzenie psychotyczne spowodowane alkoholem

Grupa objawów psychotycznych występujących w czasie przyjmowania substancji psychoaktywnych lub wkrótce po tym. Obejmuje m.in.: omamy, nieprawidłowe utożsamianie osób, urojenia, nastawienia paranoidalne lub prześladowcze, zaburzenia psychomotoryczne…

zachowania nałogowe

Zachowania nałogowe są często subiektywnie odczuwane jako utrata kontroli - pojawiają się pomimo świadomych wysiłków zmierzających do ich powstrzymania lub ograniczenia. Typowa jest natychmiastowa krótkotrwała nagroda oraz późniejsze szkodliwe i…