Termin ogólny obejmujący zarówno alkaloidy otrzymywane z maku lekarskiego: opiaty, jak i ich syntetyczne analogi: leki o działaniu zbliżonym do morfiny, a także związki syntetyzowane w organizmie: opioidy endogenne.
Związki te mają właściwości uśmierzania bólu i wywoływania euforii. W wyższych dawkach mogą wywoływać również osłupienie, śpiączkę i niewydolność oddechową.
Alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne to m.in. morfina, heroina, kodeina, oksykodon. Syntetyczne opioidy to m. in.leworfanol, fentanyl, metadon, petydyna.
Najpowszechniej używane opioidy, takie, jak morfina, heroina, hydromorfina, metadon i petydyna, wywołują analgezję, zmiany nastroju, ospałość, niewydolność oddechową, zahamowanie psychoruchowe, bełkotliwą mowę oraz upośledzenia koncentracji uwagi, pamięci, wnioskowania i oceny sytuacji. Chętnie wraca się do zażycia środków opioidowych ze względu na przeżywany błogostan i oszołomienie, a również dlatego, że gdy ustaje działanie narkotyku, ekstaza przechodzi w przygnębienie.
Przyjmowanie opioidów szybko prowadzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego, szczególnie w przypadku przyjmowania dożylnego.
Zespół abstynencyjny pojawia się po 8-12 godzinach od odstawienia, a objawy osiągają największe nasilenie po 48-72 godzinach, całkowicie ustępując po 7-10 dniach. Zespół abstynencyjny obejmuje takie objawy, jak: głód narkotykowy, lęk, dysforia, napadowe ziewanie, pocenie się, piloerekcja, łzawienie, wycieki z nosa, bezsenność, nudności lub wymioty, biegunka, skurcze i bóle mięśni oraz gorączka.
W przypadku środków o dłuższym okresie działania, jak metadon, początek objawów zespołu abstynencyjnego może pojawić się dopiero po 1-3 dniach od ostatniej dawki, lecz są one zdecydowanie łagodniejsze niż po odstawieniu heroiny
Ze względu na dożylne zażywanie opioidów, towarzyszy mu więkze ryzyko zakażenia wirusem HIV lub żółtaczką typu B i C. Z tego powodu wśród uzależnionych od heroiny stosuje się często terapię podtrzymującą metadonem.
zobacz również: opioidy endogenne, opiaty, terapia podtrzymująca
Leksykon terminów. Alkohol i narkotyki (1997). Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
Juczyński Z. (2002), Narkomania. Podręcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Instytut Farmakologii PAN, Kraków
Związki te mają właściwości uśmierzania bólu i wywoływania euforii. W wyższych dawkach mogą wywoływać również osłupienie, śpiączkę i niewydolność oddechową.
Alkaloidy opium i ich półsyntetyczne pochodne to m.in. morfina, heroina, kodeina, oksykodon. Syntetyczne opioidy to m. in.leworfanol, fentanyl, metadon, petydyna.
Najpowszechniej używane opioidy, takie, jak morfina, heroina, hydromorfina, metadon i petydyna, wywołują analgezję, zmiany nastroju, ospałość, niewydolność oddechową, zahamowanie psychoruchowe, bełkotliwą mowę oraz upośledzenia koncentracji uwagi, pamięci, wnioskowania i oceny sytuacji. Chętnie wraca się do zażycia środków opioidowych ze względu na przeżywany błogostan i oszołomienie, a również dlatego, że gdy ustaje działanie narkotyku, ekstaza przechodzi w przygnębienie.
Przyjmowanie opioidów szybko prowadzi do uzależnienia psychicznego i fizycznego, szczególnie w przypadku przyjmowania dożylnego.
Zespół abstynencyjny pojawia się po 8-12 godzinach od odstawienia, a objawy osiągają największe nasilenie po 48-72 godzinach, całkowicie ustępując po 7-10 dniach. Zespół abstynencyjny obejmuje takie objawy, jak: głód narkotykowy, lęk, dysforia, napadowe ziewanie, pocenie się, piloerekcja, łzawienie, wycieki z nosa, bezsenność, nudności lub wymioty, biegunka, skurcze i bóle mięśni oraz gorączka.
W przypadku środków o dłuższym okresie działania, jak metadon, początek objawów zespołu abstynencyjnego może pojawić się dopiero po 1-3 dniach od ostatniej dawki, lecz są one zdecydowanie łagodniejsze niż po odstawieniu heroiny
Ze względu na dożylne zażywanie opioidów, towarzyszy mu więkze ryzyko zakażenia wirusem HIV lub żółtaczką typu B i C. Z tego powodu wśród uzależnionych od heroiny stosuje się często terapię podtrzymującą metadonem.
zobacz również: opioidy endogenne, opiaty, terapia podtrzymująca
Leksykon terminów. Alkohol i narkotyki (1997). Warszawa: Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
Juczyński Z. (2002), Narkomania. Podręcznik dla nauczycieli, wychowawców i rodziców, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL
Instytut Farmakologii PAN, Kraków
