Kim są ci, którzy jeżdżą po pijanemu?
Czasopismo: Świat Problemów
Numer: 10
Badania wykazały, że na tle ogółu kierowców osoby karane za jazdę pod wpływem alkoholu charakteryzują się wyższym poziomem wrogości, szukania mocnych wrażeń, popędliwości, agresji podczas jazdy i tendencji do przekraczania dozwolonej prędkości.
Wśród nietrzeźwych kierowców uczestniczących w wypadkach drogowych z ofiarami śmiertelnymi - tak jak we wszystkich wypadkach drogowych - znacznie częściej spotyka się mężczyzn niż kobiety. Ponadto częściej rekrutują się oni z grupy wiekowej 16-34 lata niż spośród osób w wieku 35 lat i starszych. Chociaż w wieku 16-24 lata w 1993 roku było w USA tylko 15% posiadaczy prawa jazdy, to osoby z tej grupy wiekowej uczestniczyły w 28% wypadków z ofiarami śmiertelnymi z udziałem nietrzeźwego kierowcy.
W badaniu obejmującym młodych kierowców (18-32 lata), prowadzących po pijanemu, wyróżniono dwie grupy: zatrzymanych podczas blokady dróg oraz biorących udział w wypadkach bądź naruszających przepisy. W obu grupach większe było ogólne spożycie alkoholu w porównaniu z trzeźwymi kierowcami. Jednocześnie kierowcy prowadzący pod wpływem alkoholu, zatrzymani przy okazji wypadków drogowych bądź z racji naruszenia przepisów, wykazywali - w porównaniu z nietrzeźwymi kierowcami zatrzymanymi w blokadach dróg - znacznie wyż-szy poziom agresji, a także dużo częściej brali udział w wypadkach drogowych związanych z konsumpcją alkoholu, częściej prowadzili po pijanemu i byli zatrzymywani przez policję w sytuacjach nie związanych z prowadzeniem pojazdu. Zatrzymani w blokadach dróg różnili się od trzeźwych kierowców jedynie większą skłonnością do poszukiwania silnych wrażeń i częstszym prowadzeniem pojazdów w stanie nietrzeźwym.
Wyniki badań świadczą też o odmienności cech charakterystycznych osób wielokrotnie karanych za prowadzenie w stanie nietrzeźwym i tych, które popełniły wykroczenia po raz pierwszy. Obydwie grupy różnią się znacznie pod względem cech osobowości, zachowań związanych z piciem, problemów alkoholowych, zachowań związanych z prowadzeniem pojazdu i historii wykroczeń. Na przykład sprawcy wielokrotnie karani mieli na swoim koncie więcej wypadków drogowych i przypadków łamania przepisów, a także częściej byli zatrzymywani z powodu wykroczeń i przestępstw. Ponadto wyraźnie kierowcy w tej grupie spożywali więcej alkoholu i mieli większe problemy w wyniku jego używania. Obie grupy różniły się cechami osobowości, takimi jak asertywność czy zdolność emocjonalnego przystosowania.
Kierowcy, karani sądownie za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu, zwykle spożywają go często i w dużych ilościach, wykazują wysokie wartości współczynnika BAC i plasują się wysoko w testach badających uzależnienie od alkoholu. Badania obejmujące kierowców-mężczyzn i motocyklistów, którzy doznali obrażeń w wypadkach związanych z piciem alkoholu, wykazały, że wraz ze wzrostem współczynnika BAC rośnie częstotliwość prowadzenia po pijanemu oraz prawdopodobieństwo wcześniejszych wypadków i czasowego odebrania prawa jazdy za prowadzenie pod wpływem alkoholu.
Ponadto szacuje się, że około 1/4 mężczyzn, u których współczynnik BAC wynosił co najmniej 1.5 promila, miała wcześniejsze problemy alkoholowe (wywiady, miejsce na skali ocen uzależnienia od alkoholu, wyniki testów na zwiększone wydzielanie enzymów wątrobowych), podczas gdy problemy takie występowały tylko u niewielkiej liczby osób z niższym współczynnikiem BAC. Osoby z problemami alkoholowymi częściej od innych są obiektem wielokrotnych oskarżeń o prowadzenie po pijanemu oraz mają skłonność do zaniżania częstotliwości incydentów prowadzenia pod wpływem alkoholu. W badaniu nietrzeźwych kierowców w stanie Michigan stwierdzono ogromną przewagę "recydywistów": 47.2% karanych miało za sobą co najmniej jeden wcześniejszy przypadek skazania za prowadzenie pojazdu w stanie mniejszej lub większej intoksykacji.
Kobiety stanowią znikomy odsetek kierowców skazanych za prowadzenie w stanie nietrzeźwym, rzadziej są przedmiotem badań. W badaniu przeprowadzonym w stanie Nowy Jork stwierdzono, że w dekadzie 1978-1988 odsetek kobiet skazanych za prowadzenie w stanie nietrzeźwym systematycznie wzrastał - ponadto wskaźnik recydywy wzrastał szybciej wśród kobiet niż wśród mężczyzn.
[na podst. IX Raportu Specjalnego dla Kongresu USA "Alkohol a zdrowie". Warszawa 2002, s. 400-403]