Portal psychologiczny: Instytut Psychologii Zdrowia
Czytelnia

Nietrzeźwość na drogach Europy

Rok: 2004
Czasopismo: Świat Problemów
Numer: 10

Wyeliminowanie nietrzeźwości kierowców mogłoby przyczynić się do uratowania w UE rocznie co najmniej 10 000 istnień ludzkich. Według opinii Eurocare sumy przeznaczone w budżecie unijnym na przeciwdziałanie nietrzeźwości na drogach mogą być wydawane z większym pożytkiem na kampanie promujące właściwą politykę alkoholową, na przykład zmniejszenie dopuszczalnego limitu alkoholu we krwi lub odebranie na stałe prawa jazdy pijanemu kierowcy.

Komisja Europejska w ciągu dwóch lat wydała 2.2 milionów euro na kampanie promujące - w celu przeciwdziałania nietrzeźwości na drogach - wyznaczanie niepijącego kierowcy (designed driver), który odwozi pozostałych uczestników spotkania. Z raportu opublikowanego przez Eurocare wynika, że nie stwierdzono wymiernych efektów takich działań. Kampanie te mają niewielki wpływ na poprawę bezpieczeństwa na drogach, spadek liczby wypadków śmiertelnych i obrażeń spowodowanych alkoholem oraz obniżenie bezpośrednich kosztów związanych z wypadkami samochodowymi w Unii Europejskiej, szacowanych na około 45 miliardów euro.
Mimo że liczba śmiertelnych wypadków samochodowych w krajach Unii Europejskiej w latach 90. zmniejszyła się, ostatnio spadek został zahamowany. Najbardziej narażona na nie jest grupa wiekowa 14-25 lat, dla której jest to podstawowa przyczyna śmierci. Koszty związane z usuwaniem skutków wypadków drogowych w Unii Europejskiej nie ograniczają się do wymienionych 45 miliardów euro rocznie, gdyż - uwzględniając koszty psychologiczne, zdrowotne i inne skutki wypadków dla ofiar i ich rodzin - ta kwota wzrasta trzykrotnie i sięga 160 miliardów euro (co stanowi 2% budżetu UE). Komisja Europejska oszacowała, że jedna czwarta wszystkich śmierci poniesionych w wypadkach drogowych jest spowodowana alkoholem.
Najskuteczniejszą metodą zmniejszania liczby wypadków drogowych spowodowanych alkoholem jest obniżenie dopuszczalnego poziomu alkoholu we krwi kierowcy (BAC - blood alcohol concentration limit). W krajach europejskich zjawisko nietrzeźwości na drogach redukuje się poprzez zmniejszanie BAC do 0.5 promila dla kierowców amatorów i 0.2 promila dla kierowców zawodowych lub tuż po uzyskaniu prawa jazdy. Takie działania wraz z edukacją publiczną mogą obniżyć śmiertelność spowodowaną nietrzeźwością na drogach co najmniej o 10%. Rozwiązaniem może być także obniżenie dopuszczalnej zawartości alkoholu we krwi do 0.2 promila dla wszystkich kierowców bez wyjątku. Ryzyko wypadków drogowych zwiększa się wraz ze wzrostem dopuszczalnego BAC: równym 0.5 promila ryzyko wypadków samochodowych wzrasta o 38%, a przy 1.0 promila wzrasta pięciokrotnie.
Kiedy Szwecja obniżyła BAC z 0.5 do 0.2 promila w 1990 roku, liczba wypadków drogowych spowodowanych alkoholem spadła o 10%. Podobne wyniki zaobserwowano w Austrii, Belgii i Francji. Obniżenie BAC zmniejsza ryzyko wypadków śmiertelnych w grupie młodych kierowców o ponad jedną czwartą. Na podstawie dotychczasowych badań i obserwacji uznaje się, że maksymalny dopuszczalny BAC na poziomie 0.5 promila zaproponowany przez Komisję Europejską w roku 1988, powinien być rekomendowany jako maksymalny legalny wskaźnik w krajach Unii Europejskiej. Natomiast wskaźnik BAC dla kierowców nowych (po egzaminie) oraz zawodowych powinien być obniżony do 0.2 promila.
Sytuacją docelową jest ustalenie we wszystkich krajach UE dla wszystkich kierowców dopuszczalnego BAC na poziomie nie wyższym niż 0.2 promila. Podstawowa korzyść z ujednoliconego dopuszczalnego BAC to konsekwentny i jasny przekaz dla wszystkich kierowców samochodów prywatnych, ich pasażerów oraz kierowców zawodowych, że jazda po alkoholu jest zachowaniem ryzykownym i niebezpiecznym.
Odebranie prawa jazdy jako kara za jazdę w stanie nietrzeźwym może zmniejszyć ilość śmiertelnych wypadków o około 1/4 i powstrzymać ponowne takie zachowania. Jeszcze lepsze skutki daje łączenie tego ze specjalnymi programami dla kierowców. Wszechstronne programy dla nietrzeźwych kierowców, łączące kampanie medialne i edukacyjne oraz treningi umiejętności psychologicznych mogą prowadzić w przyszłości do zmniejszenia liczby wypadków śmiertelnych na drogach. Podobny skutek przynoszą działania zmniejszające dostępność alkoholu, na przykład wzrost cen i podwyższenie granicy wieku jego legalnego zakupu. W krajach europejskich dodatkowym czynnikiem może być powszechne użycie testów oddechowych do pomiaru poziomu alkoholu we krwi. Alkomaty używane do tego celu powinny być na jednakowym poziomie technicznym w całej Europie. Sprawdzanie alkomatem poziomu stężenia alkoholu we krwi (BAC) powinno odbywać się nie tylko w przypadku podejrzenia o jazdę po jego spożyciu, lecz również w sytuacjach rutynowych kontroli, chociaż nawet to nie spowoduje "wyłapania" wszystkich kierowców jeżdżących pod wpływem alkoholu.
Badanie SARTRE 3 (Social Attitudes to Road Traffic Risk in Europe - postawy społeczne wobec zagrożeń w ruchy drogowym w Europie) przeprowadzone w 2002 roku wykazało, że:
- 91% kierowców uważa, że nigdy nie można prowadzić samochodu pod wpływem alkoholu;
- 75% kierowców uważa, że kierowcy nie powinni pić alkoholu;
- 40 % kierowców nie zdaje sobie sprawy z dopuszczalnej normy alkoholu we krwi;
- 90 % kierowców popiera natychmiastowe zatrzymanie prawa jazdy za prowadzenie w stanie nietrzeźwości;
- 99.3% kierowców twierdzi, że nie byli zatrzymywani za jazdę pod wpływem alkoholu.
[Dane z raportu Eurocare "Drinking
and driving in Europe" (Picie i prowadzenie
samochodu w Europie) - oprac. ad i ks]



logo-z-napisem-białe