Sabina Nikodemska

Celem niniejszego opracowania jest próba przyjrzenia się populacji tych pacjentów, którzy zgłaszają się do ambulatoryjnych placówek lecznictwa odwykowego po raz pierwszy, w dwu aspektach: po pierwsze: cech demograficzno - społecznych charakteryzujących tę grupę i odniesienia do tła jakie stanowią wszystkie osoby korzystające z oferty odwykowego lecznictwa ambulatoryjnego. Po drugie, będzie to próba analizy dynamiki zmian jakie zachodzą w kontaktach z alkoholem po rozstaniu się z placówką w badanej populacji.

Danych dla tej charakterystyki dostarcza realizowany w latach 1994-97 przez Instytut Psychologii Zdrowia program badawczy Analiza przebiegu i efektów terapii odwykowej (APETA).

W poniższej tabeli zamieszczone zostały informacje na temat ilości podejmowanych prób leczenia przez pacjentów monitorowanych w ramach programu APETA w sieci placówek ambulatoryjnych odwykowych (dane pochodzą z 26 ośrodków w kraju)

Tabela 1

Ilość podejmowanych kontaktów terapeutycznych z ambulatoryjnymi placówkami odwykowymi w badanej populacji pacjentów objętych programem APETA

Wykres 1

Ilość podejmowanych kontaktów terapeutycznych z ambulatoryjnymi placówkami odwykowymi w badanej populacji pacjentów objętych programem APETA

Wśród wszystkich pacjentów ambulatoryjnych placówek Sieci, około 45% stanowią te osoby, które walcząc z nawrotami podjęły kolejną próbę leczenia w placówce odwykowej. Grupę tę na tle pozostałych osób ilustruje powyższy wykres

Ciekawym wydaje się fakt, że wśród pacjentów podejmujących wielokrotnie próby leczenia znajdują się i tacy, którzy trafili do placówki po raz trzydziesty, czy czterdziesty. Najwytrwalsze dwie osoby wśród monitorowanych podjęły leczenie po raz czterdziesty ósmy.

Charakterystyka badanej populacji pod kątem zmiennych demograficzno - społecznych

Badana grupa to 4122 osoby uczestniczące w realizowanym przez Instytut Psychologii Zdrowia programie badawczym Analiza przebiegu i efektów terapii alkoholików (APETA). Osoby te w latach 1994-97 były pacjentami ambulatoryjnych placówek lecznictwa odwykowego objętych monitorowaniem w ramach Sieci wiodących ośrodków w kraju. Poniżej przedstawiona jest charakterystyka tej populacji pod kątem cech demograficzno - społecznych i zarysowujące się ciekawsze prawidłowości

Płeć

W grupie tej znalazły się 574 kobiety (tj. 14%) i 3543 mężczyzn (86%), nie można było ustalić płci w 5 przypadkach i przypadki te zostały usunięte w dalszych analizach. W grupie wszystkich monitorowanym pacjentów placówek ambulatoryjnych proporcja rozkładu płci wygląda podobnie. Ogółem w ośrodkach tych leczy się około 15% kobiet i 85% mężczyzn, natomiast wśród tych którzy trafiają pierwszy raz do placówki jest około aż 22% kobiet i 78% mężczyzn. Znacząco większa proporcja kobiet wśród osób uzależnionych podejmujących pierwszy kontakt terapeutyczny może wskazywać na fakt, że kobiety podejmując decyzję o leczeniu są bardziej konsekwentne w jej realizacji i rzadziej powracają do placówki po nieudanym utrzymywaniu abstynencji. Potwierdzać to może również fakt, że w grupie osób które wracają do ośrodka odwykowego, podejmując kolejne próby leczenia procent kobiet systematycznie obniża się. W chwili podejmowania dziesiątej próby kontaktu z placówką, wśród zgłaszających się pacjentów znajduje się już tylko 10% kobiet.

Wiek

Poniższe wykresy ilustrują rozkład zmiennej wieku w badanej populacji: pierwszy na tle tych pacjentów, którzy trafiają pierwszy raz na leczenie (wykres nr 2) oraz rozkład wieku wśród mężczyzn i kobiet (wykres nr 3)

Wykres 2

Rozkład wieku w badanej populacji pacjentów z problemem nawracającym
na tle grupy tych osób, które leczą się po raz pierwszy

W obydwu porównywanych grupach najwięcej osób trafiających na leczenie jest w wieku 35-44 lat. Populacja pacjentów "wracających" do placówki (biorąc pod uwagę średnie wyniki) jest starsza wiekiem od grupy osób, które leczą się pierwszy raz. Różnica ta jest istotna statystycznie p.i.=0,000000, Chi²=35,35 (test ANOVA F=9,8730, p.i.=0,0017)

Wykres 3

Rozkład wieku w badanej populacji pacjentów z problemem nawracającym
z uwzględnieniem grupy mężczyzn i kobiet

Jak widać to na powyższym wykresie w grupie osób podejmujących kolejną próbę leczenia odwykowego najwięcej jest osób w wieku trzydziestu i czterdziestu lat, przy czym więcej jest starszych mężczyzn i młodszych kobiet. Różnice wiekowe w tych podgrupach są istotne statystycznie na poziomie p.i.=0,00071 (Chi²=23,27). Natomiast pod względem wieku pacjenci ci nie różnią się od ogółu osób korzystających z oferty terapeutycznej placówek ambulatoryjnych. Jak się okazuje nie ma istotnego związku pomiędzy ilością podejmowanych prób leczenia a wiekiem pacjenta (współczynnik korelacji r-Pearsona jest nieistotny).

Stan cywilny

W badanej populacji osób uzależnionych szukających po raz kolejny pomocy w placówce odwykowej najwięcej jest osób pozostających w związku małżeńskim (50%), osoby stanu wolnego (kawalerowie i panny, rozwiedzeni i wdowcy) stanowią łącznie około 49%. Grupa ta różni się od całej populacji monitorowanych w programie APETA pacjentów ambulatoryjnych. Wśród wszystkich pacjentów ambulatoryjnych jest średnio więcej osób żonatych i zamężnych (54%) i mniej osób nie będących w trwałych związkach (45%). Procent osób pozostających w konkubinacie jest w badanej populacji "nawrotowej" niższy - około 1,5%. Można na tej podstawie wysunąć przypuszczenie, że istnieje związek pomiędzy stanem cywilnym a ilością podejmowanych prób leczenia (co się z tym wiąże radzeniem sobie w sytuacjach nawrotów). Osoby nawiązujące po raz pierwszy kontakt z placówką odwykową są częściej w stałych związkach, wśród tych które wracają tam po wielu wcześniejszych próbach zakończonych niepowodzeniem (nawrotem choroby), jest więcej osób samotnych. Ilustruje to wykres nr 4.

Wykres 4

Stan cywilny badanej populacji pacjentów z problemem nawracającym na tle grupy tych osób, które leczą się po raz pierwszy

Statystycznie istotna korelacja między stanem cywilnym a kolejną podejmowaną próbą leczenie wystąpiła w grupie osób rozwiedzionych. Tak więc prawdopodobnie wcześniejsze nieudane próby leczenia, zakończone niepowodzeniem wpływają w znaczący sposób na relacje z najbliższą osobą, której zaczyna brakować cierpliwości i tolerancji dla niekonsekwencji swego partnera.

Ze względu na zmienną jaką jest stan cywilny różnią się również między sobą kobiety i mężczyźni, którzy "wracają" do placówki. W grupie tej znajduje się znacząco więcej żonatych mężczyzn niż zamężnych kobiet (żonaci mężczyźni stanowią 51% badanej grupy, zamężne kobiety 48% - różnica ta jest istotna statystycznie na poziomie p.i.=0,0000, Chi²=79,44). Jest także znacząco więcej rozwiedzionych kobiet (29%) niż mężczyzn (23%) i wdów (9%) niż wdowców (2%) - obydwie różnice są bardzo istotne statystycznie.

Wykształcenie

Kolejna zmienną demograficzną braną pod uwagę w charakterystyce badanej populacji jest wykształcenie. Rozkład tej zmiennej ilustruje poniższy wykres.

Wykres 5

Rozkład zmiennej wykształcenia w badanej populacji

W badanej grupie najwięcej osób ma wykształcenie zasadnicze zawodowe lub średnie. Osoba zgłaszająca się na leczenie po raz pierwszy do placówki odwykowej ma średnio nieco niższe wykształcenie niż osoby, które trafiają tam po kilku wcześniejszych próbach terapii. Jeśli będzie to mężczyzna to istnieje największe prawdopodobieństwo, że posiada on wykształcenie zasadnicze zawodowe (39,57%) lub średnie (31,43%), natomiast jeśli będzie to kobieta to istnieje prawdopodobieństwo rzędu 60%, że będzie się ona legitymować się wykształceniem średnim lub wyższym (różnica między kobietami i mężczyznami jest istotna statystycznie na poziomie p.i.=0,00000, Chi²=148,93).

Zatrudnienie

Wykres 6

Rozkład zmiennej zatrudnienia w badanej populacji

W badanej grupie osób z nawracającym problemem alkoholowym, zgłaszających się do placówki odwykowej i podejmujących kolejną decyzję o leczeniu znacząco mniej pacjentów posiada stałą pracę na etacie (35%) w porównaniu do pacjentów leczących się pierwszy raz (różnica jest istotna statystycznie Chi²=28,00, p.i.=0,00000). W porównaniu do tej grupy osób w populacji pacjentów "nawrotowych" jest znacząco większy odsetek rencistów i emerytów (15,96% Chi²=20,98, p.i.=0,00000) oraz bezrobotnych (37,34% Chi²=8,38, p.i.=0,0037).

Wyższy procent zatrudnienia na etacie notowany jest wśród mężczyzn (35,93%) niż wśród kobiet (32,40%) - różnica ta jest nieistotna statystycznie. Natomiast w grupie kobiet jest więcej bezrobotnych (kobiety 39,55%, mężczyźni 36,95%) i rencistek (kobiety 16,16%, mężczyźni 14,98%). Populacja kobiet i mężczyzn ze względu na charakter zatrudnienia najbardziej różni się w kategorii Inne (kobiety 11,15%, mężczyźni 7,85% Chi²=7,07, p.i.=0,0078) - niestety nie wiadomo dokładnie co kryje się pod tą kategorią. Interpretując ostrożnie te dane procentowe, można wysunąć przypuszczenie, że populacja kobiet i mężczyzn zgłaszających do placówki odwykowej z nawracającym problemem alkoholowym różni się pod względem aktywności zawodowej. Znacznie częściej w populacji tej spotkać można pracującego mężczyznę i bezrobotną lub nie pracującą a będącą na rencie (emeryturze) kobietę. Mogłoby to wskazywać na fakt, że mężczyznom ich picie przeszkadza w aktywności zawodowej i ta okoliczność może wpływać na ich decyzję o kontynuacji leczenia. Wśród kobiet natomiast brak aktywności zawodowej może wiązać się z nasileniem i nawrotem problemów alkoholowych, które wymagają kontynuacji i systematycznego leczenia.

Miejsce zamieszkania

Wykres 7

Miejsce zamieszkania osób z grupy badanej

W badanej grupie jest istotnie więcej osób, które pochodzą z dużych, powyżej 100.000 tys. mieszkańców miast - 40,81% (pacjenci pierwszy raz trafiający na leczenie, pochodzący z dużych miast stanowią 33% wszystkich badanych). W populacji tej znacznie rzadziej spotkać można osobę pochodzącą z mniejszego miasta lub ze wsi (wszystkie różnice w kategoriach miejsca zamieszkania poza kategorią "brak stałego miejsca zamieszkania" są istotne statystycznie na poziomie p.i.<0,05).

Analizując rozkład zmiennej jaką jest miejsce zamieszkania w podgrupach mężczyzn i kobiet można zauważyć zarysowującą się bardzo istotną tendencję. Mężczyzna z tej populacji pacjentów znacznie częściej pochodzi ze wsi (co siódmy mężczyzna i co czternasta kobieta z tej grupy mieszka na wsi) lub małego miasta (co szósty mężczyzna i co dziewiąta kobieta), natomiast kobiety w znacząco wyższym procencie są mieszkankami dużych miast (51% populacji badanych kobiet a tylko 39% mężczyzn mieszka w mieście powyżej 100 tys. mieszkańców). Różnice te są bardzo istotne statystycznie Chi²=45,60 p.i.=0,0000. Te interesującą zależność ilustruje poniższy wykres.

Wykres 8

Miejsce zamieszkania osób badanych z uwzględnieniem grupy mężczyzn i kobiet

Badana grupa to osoby, które w zdecydowanej większości zamieszkują z rodziną (70%), odsetek tych, którzy mieszkają samotnie nie przekracza 20%, 6% mieszka z innymi osobami, w grupie tej odnotowano 2% bezdomnych. Populacja pacjentów z nawracającym problemem alkoholowym istotnie różni się od populacji tych osób, które pierwszy raz trafiają do placówek odwykowych ze względu na analizowaną zmienną, ilustruje to poniższy wykres.

Wykres 9

Osoby, z którymi mieszkają pacjenci z badanych populacji

W tej grupie około 14% mieszka przynajmniej z jedną osobą, która także nadużywa alkoholu.

Okoliczności rozpoczynania terapii

Wykres 10

Okoliczności rozpoczynania terapii w badanej populacji

Ponad połowa pacjentów z nawracającymi problemami alkoholowymi, zgłaszających się po raz kolejny na leczenie, najczęściej sama szuka pomocy. Stosunkowo często nakłaniani są także do leczenia przez otoczenie (ok. 10%) a sami wahają się przed rozpoczęciem terapii. Blisko 3% trafia do placówki pod wpływem silnej presji ze strony np. pomocy społecznej, zakładu pracy, terenowej komisji przeciwdziałania problemom alkoholowym itp. Około 10% trafia na leczenie z nakazu sądowego. W podejmowaniu decyzji o konieczności powrotu do placówki i kontynuowaniu osoby z tej grupy wydają się być znacznie bardziej samodzielne niż pacjenci, którzy trafiają do oddziałów po raz pierwszy.

Wykres 11

Odbyte wcześniej farmakologiczne próby walki z nałogiem w badanej populacji

W grupie tej blisko 60% (a więc co druga osoba) stosowało już kiedyś środki farmakologiczne takie jak Anticol lub Esperal. Wśród wszystkich pacjentów ambulatoryjnych procent osób podejmujących leczenie farmakologiczne stanowi 41%, a więc blisko dwa razy więcej osób po nieudanej próbie psychoterapii próbuje zastosować leki w walce z nałogiem.

W chwili rozpoczynania terapii pacjenci pytani są o ich subiektywną ocenę stanu zdrowia. Rozkład odpowiedzi na to pytanie ilustruje poniższy wykres

Wykres 12

Ogólna ocena fizycznego stanu zdrowia w badanej populacji

W badanej grupie znaczna część osób cechuje się dobrym stanem zdrowia, odczuwając niekiedy nieznaczne dolegliwości. Te dolegliwości częściej pojawiają się u osób, które ponownie decydują się na leczenie niż w grupie pacjentów leczących się pierwszy raz w ośrodkach ambulatoryjnych. Stan zdrowia istotnie różni się w grupie mężczyzn i kobiet, co ilustruje poniższy wykres.

Wykres 13

Ogólna ocena fizycznego stanu zdrowia w badanej populacji mężczyzn i kobiet

Zaznacza się istotna statystycznie różnica (Chi²=27,41, p.i.=0,00005) w ocenie stanu zdrowia między kobietami i mężczyznami. Kobiety miewają więcej dolegliwości, mężczyźni częściej oceniają swój stan zdrowia jako dobry i nie zgłaszają żadnych zastrzeżeń. Interpretacja tego wyniku winna być ostrożna, wydaje się bowiem, że kobiety na ogół są nieco więcej skoncentrowane na swoim samopoczuciu, w populacji ogólnej również częściej kobiety sygnalizują występowanie różnych dolegliwości i kłopotów zdrowotnych.

Okoliczności rozstania się z placówką

Tabela 2

Okoliczności rozstania się z placówką

Wykres 13

Okoliczności rozstania się placówką w badanej populacji

W badanej populacji pacjentów z nawracającym problemem alkoholowym kolejną próbę leczenia jaką jest Podstawowy Program Terapii Uzależnień kończy około 63%, to jest ponad połowa z tych, którzy rozpoczęli terapię w placówce. Procent ten jest nieznacznie niższy niż w grupie pacjentów, którzy podejmują pierwszą decyzję o leczeniu (66%).

W badanej grupie pacjentów, którzy leczą się po raz kolejny w porównaniu do osób trafiających pierwszy raz do ośrodka, więcej jest takich, którzy przerywają terapię w fazie środkowe lub przed jej rozpoczęciem. Wśród osób, które zdecydowały się po raz kolejny na skorzystanie z pomocy placówki odwykowej w walce z uzależnieniem i które zakończyły pełny podstawowy program terapii, więcej jest niż wśród pacjentów podejmujących pierwszą próbę leczenia, takich osób, które po rozstaniu z placówką kontynuują poza nią dalszą prace nad trzeźwieniem (prawdopodobnie w Klubach Abstynenta lub uczestniczą w mitingach AA). Wszystkie różnice w kategoriach okoliczności rozstania się z placówką między porównywanymi grupami są istotne statystycznie (Chi²=355,564, p.i.=0,0000). Zależności te ilustrują wykresy 11 i 12.

Wykres 15

Okoliczności rozstania się z placówką w badanej populacji mężczyzn i kobiet

Badana populacja mężczyzn i kobiet podejmujących kolejną próbę leczenia istotnie różni się między sobą ze względu na okoliczności w jakich rozstają się z placówką (Chi²=69,04 p=0,0000). Kobiety znacznie częściej kończą terapię i kontynuują dalszą pracę nad trzeźwieniem w placówce lub poza nią, natomiast większy procent mężczyzn znacznie częściej niż kobiety przerywa terapię w jej środkowej lub wstępnej fazie. Łącznie około 11% mężczyzn przerywa terapię częściej niż kobiety.

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem

Kontakt z alkoholem w chwili zakończenia terapii

Każdego z uczestników programu badawczego APETA pytano w chwili rozstania z placówką pytamy o to w jaki sposób zmieniły się jego kontakty z alkoholem po zakończeniu lub przerwaniu terapii w placówce. Rozkład odpowiedzi ilustruje poniższa tabela.

Tabela 3

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem w chwili wypisu z placówki

W chwili zakończenia terapii w placówce (ukończenia Podstawowego Programu Terapii Uzależnienia lub przerwania jego realizacji) we wszystkich latach monitorowania (1994-97) zanotowano około 80% osób, które utrzymują pełną abstynencję. Odsetek ten jest zbliżony do grupy wszystkich pacjentów kończących kontakt z placówką, dla których była to kolejna próba walki z nałogiem. Jednak, jak wynika to z powyższej tabeli, istnieje statystycznie istotna różnica między porównywanymi grupami. Wśród pacjentów podejmujących kolejna próbę leczenia, odsetek pijących w sposób bardziej destrukcyjny niż przed terapią jest wyższy, natomiast w grupie leczących się po raz pierwszy więcej jest takich pacjentów, którzy po terapii piją nadal, ale w sposób mniej szkodliwy.

Tabela 4

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem w chwili wypisu z placówki
pacjenci, którzy ukończyli i przerwali realizację PPTU

Gdyby przyjrzeć się populacji tych osób, które trafiły po raz kolejny do placówki i zakończyły oferowany w niej program terapii (jest ich około 65%), wówczas widać, że odsetek utrzymujących abstynencję w chwili wypisu wynosi 92%, jest więc bardzo wysoki. Łącząc wszystkie kategorie pijących w tej grupie, zarówno tych osób, które piją w sposób mniej szkodliwy niż przed terapia, jak i tych, którzy piją podobnie lub gorzej, otrzymujemy niewielki odsetek nie przekraczający jednego procenta (0,80%). Istnieje istotna statystycznie zależność między faktem ukończenia lub przerwania terapii a abstynencją utrzymywaną w chwili wypisu (R rang Searmana -0,24 p.i.=0,00000)

Kontakt z alkoholem w pół roku po terapii

Jak kształtuje się dynamika zmian w kontaktach z alkoholem po upływie 6 miesięcy od chwili wypisu z placówki ilustruje poniższa tabela.

Tabela 5

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem pół roku po terapii

Pół roku po terapii w badanej grupie odsetek abstynentów zmniejsza się w sposób bardzo znaczący do poziomu około 35%. W sposób bardziej destrukcyjny niż przed terapią pije w badanej grupie około 3,5% pacjentów. Pomimo niewielkich różnic ilościowych (często nie przekraczających 2%) między grupą pacjentów podejmujących pierwszą próbę leczenia i pacjentów korzystających po raz kolejny z pomocy oferowanej im przez placówkę odwykową, różnice te są istotne statystycznie (powoduje to duża liczebność porównywanych grup).

Najbardziej znacząca jest różnica obejmująca braki danych zanotowane 6 miesięcy po wypisie z placówki. Większy procent braków danych notowany jest w grupie pacjentów podejmującej kolejną próbę leczenia. W pracach badawczych IPZ, będących analiza wyników realizacji programu APETA braki danych interpretowane są jako powrót do starych wzorów picia.

Rozbicie badanej populacji na grupę tych, którzy ukończyli pełny program podstawowy i tych, którzy przerwali jego realizację powoduje wzrost odsetka abstynentów do blisko 42% w grupie tych, którzy ukończyli terapię. Różnica między tymi grupami jest istotna statystycznie i można mówić o istnieniu istotnego związku między faktem ukończenia terapii a późniejszą abstynencją pacjenta sześć miesięcy od chwili jej zakończenia (R rang Spearmana 0,18 p.i.=0,000000).

Tabela 6

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem pół roku po terapii
pacjenci, którzy ukończyli i przerwali realizację PPTU

Kontakt z alkoholem w rok po terapii

Rok po zakończeniu terapii zbierane są kolejne informacje na temat utrzymujących się efektów odbytego leczenia. Jak zmienia się po upływie tego okresu rodzaj kontaktów z alkoholem w badanej grupie przedstawiają poniższe tabele.

Tabela 7

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem rok po terapii

W rok po wypisie z placówki notowany jest wśród pacjentów niższy niż przed sześcioma miesiącami procent osób utrzymujących pełną abstynencję. W grupie leczących się po raz kolejny wynosi on około 25%, nieco wyższy jest wśród wszystkich pacjentów "pierwszorazowych" (około 27%). Proporcje osób pijących zarówno mniej jak i bardziej destrukcyjnie niż przed terapią przemawiają również na korzyść osób, które pierwszy raz korzystały z pomocy placówki odwykowej. Dla grupy tej mierzona w rok po terapii efektywność programu terapeutycznego, w którym uczestniczyły jest większa niż w przypadku osób z nawracającym problemem alkoholowym.

Tabela 8

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem rok po terapii
pacjenci, którzy ukończyli i przerwali realizację PPTU

Podobnie jak w chwili wypisu z placówki i pół roku po zakończeniu terapii w grupie pacjentów, którzy zakończyli pełny PPTU jest znacząco wyższy odsetek osób utrzymujących pełną abstynencje (32%) niż w grupie tych, którzy przerwali realizację programu (10%). Natomiast jeżeli pacjenci kończący terapię nie zachowują abstynencji, to ich kontakty z alkoholem są mniej destrukcyjne niż były przed terapią w porównaniu z grupą tych osób, które terapię przerwały. Siła związku między faktem czy pacjent skończył PPTU, czy też przerwał terapię i jego abstynencją utrzymującą się rok później po wypisie z placówki jest nadal istotna (R rang Spearmana 0,18; p.i.=0,00000).

Kontakty z alkoholem w dwa lata po terapii

Efekty ostatniego kontaktu z pacjentem, dwa lata od chwili wypisu z placówki, obrazujące charakter i dynamikę zmian w postawach wobec alkoholu, odzwierciedlają zarysowaną już wcześniej tendencję do spadku liczby osób utrzymujących pełną abstynencje w miarę upływu czasu od zakończenia leczenia.

Tabela 9

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem dwa lata po terapii

Jak wynika z powyższej tabeli odsetek osób, które w dwa lata po zakończeniu PPTU utrzymują pełną abstynencję wynosi blisko 21% zarówno w grupie osób, które leczyły się pierwszy raz, jak i tych, które podejmowały kolejną próbę leczenia. Malejąc tym samym w stosunku do analogicznych danych z kontaktu w rok po zakończeniu terapii o blisko 6%. Osoby te stanowią grupę byłych pacjentów, w stosunku do których możemy mówić o pozytywnych długofalowych oddziaływaniach proponowanych im w placówkach ambulatoryjnych programów terapii odwykowej. Odsetek tych którzy mimo przebytego leczenia piją nadal nie zmienia się znacząco w stosunku do danych rejestrowanych pół roku od zakończenia leczenia. Wzrasta jednak liczba braków danych, które interpretować można jako powrót do nałogu i jest on większy w grupie tych, którzy podejmowali kolejne próby leczenia

Tabela 10

Rodzaj i zakres zmian w kontaktach z alkoholem dwa lata po terapii
pacjenci, którzy ukończyli i przerwali realizację PPTU

Natomiast wśród osób, które przerwały z jakichkolwiek powodów realizację PPTU, pełną abstynencję utrzymuje zaledwie 13% o 5% przerywających wiadomo, że w dwa lata po wypisie z placówki piją podobnie lub gorzej jak przed rozpoczęciem terapii. Na temat 78% nie udaje się zebrać danych. Ze zgromadzonych informacji wynika z pewnością, że 5% kończących PPTU pije dwa lata po wypisie w sposób podobny lub gorszy niż przed terapią natomiast o grupie stanowiącej również około 60% byłych pacjentów placówek, którzy ukończyli terapię brak informacji. Odsetek abstynentów w tej grupie wynosi 25%. Utrzymują się nadal istotne statystycznie zależności między faktem kończenia lub przerywania terapii a jej długofalowymi efektami mierzonymi dwa lata od chwili wypisu z placówki (R rang Spearmana 0,16; p.i.=0,00000).

Wszystkie opisywane w tej części opracowania zależności ilustrują poniższe wykresy

Wykres 16

Dynamika i zakres zmian w kontaktach z alkoholem w grupie pacjentów z nawracającym problemem alkoholowym, podejmujących kolejną próbę leczenia w ośrodkach ambulatoryjnych

Wykres 17

Dynamika i zakres zmian w kontaktach z alkoholem w grupie pacjentów z nawracającym problemem alkoholowym, podejmujących kolejną próbę leczenia w ośrodkach ambulatoryjnych, którzy ukończyli oferowany w nich Podstawowy Program Terapii Uzależnienia.



Autorka jest psychologiem, kierownikiem Działu Badań i Informacji Naukowej Instytutu Psychologii Zdrowia