Rozmowa z dr n. med. Alicją Klich-Rączką

Większość chorób występujących w starości pojawia się także w młodszym wieku, ale rzadziej i miewa nieco odmienny przebieg. Do takich chorób należy nadciśnienie, cukrzyca, choroba niedokrwienna serca. Występują także schorzenia, które są charakterystyczne głównie dla starości: otępienia, nietrzymanie zwieraczy, utrata równowagi. Najczęściej ludzie starzy chorują na choroby układu sercowo-naczyniowego (75%), narządu ruchu (68%), układu oddechowego (46%), układu trawiennego (34%) i otępienia (15%). Osoby w podeszłym wieku skarżą się na trudności w przyswajaniu nowych informacji, mniejszą podzielność uwagi, trudności w adaptacji do nowych sytuacji, zmniejszoną zdolność reagowania, choć oczywiście cechy te nie dotyczą wszystkich ludzi starszych.

Jaka jest najlepsza forma profilaktyki, dzięki której osoby starsze mogą na długo zachować dobrą formę fizyczną i umysłową?

Najlepszą formą profilaktyki jest codzienna aktywność fizyczna i umysłowa. Obie powinny być dostosowane do indywidualnych możliwości człowieka. Szczególnie zalecane są takie rozrywki, jak: rozwiązywanie krzyżówek, teatr, czytanie książek. Nie należy natomiast polecać oglądania telewizji, bo jest to tylko bierna forma odbioru, nie rozwija procesów myślowych.

Na co trzeba zwracać szczególną uwagę, opiekując się osobą starszą?

Przede wszystkim na warunki mieszkaniowe, które muszą być dostosowane do gorszej percepcji i sprawności ruchowej osób starszych. Na podłodze nie powinny leżeć ruchome wykładziny i dywany, ponieważ łatwo wtedy o upadek i złamania, które w podeszłym wieku są szczególnie niebezpieczne. Powinniśmy pamiętać również o tym, że starsze osoby gorzej akceptują zmieniających się opiekunów i miejsca, mogą zapomnieć o zaleceniach dotyczących diety, zażywania leków. O tym wszystkim muszą pamiętać opiekunowie, rodzina zajmująca się starszą osobą.

Czy często spotyka się Pani z przypadkami stosowania przemocy wobec osób starszych?

Ludzie starsi niechętnie mówią o przemocy wobec nich, ale badania ankietowe wskazują, że bierną agresję, taką jak nieudzielanie potrzebnej pomocy lub czynną formę przemocy, taką jak szczypanie, popychanie, szarpanie, stosuje aż 10% opiekunów tych osób.

Czym powodowana jest agresja wobec osób starszych?

Agresja spowodowana jest zwykle nieznajomością psychiki starego człowieka i chorób, które pojawiają się w tym wieku. Agresję może również powodować wyczerpanie psychiczne opiekuna, który pozostaje bez wsparcia i możliwości podzielenia się swoimi problemami i trudnościami, jakie przynosi opieka nad osobą starszą.

Czy osoby starsze stosują przemoc, wywierają presję na swoich opiekunach, rodzinie?

Tak, w starości może występować rodzaj charakteropatii nasilający się z wiekiem i wraz z występowaniem różnych schorzeń. Wówczas osoby starsze mogą manipulować otoczeniem. Często jest to chęć zwrócenia na siebie uwagi.

Jakie rozwiązania systemowe sprzyjałyby opiece i leczeniu osób starszych?

Na przykład ubezpieczenia pielęgnacyjne, takie jak w Niemczech lub w USA, są bardzo korzystnym rozwiązaniem. Pozwalają sfinansować najbardziej kosztowny pod względem leczenia i opieki okres, jakim jest późna, niedołężna starość. Poza tym ludzie starzy, często samotni, mają ograniczony dostęp do specjalistycznej opieki geriatrycznej i rehabilitacji. Bardzo dobrym rozwiązaniem byłby bezpośredni dostęp do geriatry bez potrzeby wcześniejszego starania się o skierowanie. Pilną potrzebą jest także wprowadzenie oddziałów geriatrycznych przynajmniej na szczeblu wojewódzkim, zwłaszcza w obliczu starzenia się polskiego społeczeństwa.

Dziękuję za rozmowę.


Granice starości

Starość socjoekonomiczna

wiek przejścia na emeryturę - od 50. do 65. roku życia

Starość fizjologiczna

wg definicji WHO 60 - 70 rok życia - wiek podeszły

75 - 90 rok życia - wiek starczy

ponad 90 lat - długowieczność

gerontologia - nauka o starzeniu się istot żywych, w tym ludzi; obejmuje nie tylko aspekty biologiczne, ale również zjawiska psychospołeczne i ekonomiczne

starzenie się społeczeństw - demograficznie za stare uważa się społeczeństwo,

w którym odsetek ludzi po 60. roku życia > 12% całej populacji

Na podstawie strony internetowej Ośrodka Psychogeriatrycznego w Toruniu

Z dr n. med. Alicją Klich-Rączką, asystentką w Katedrze Chorób Wewnętrznych i Geriatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wiceprezesem Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce rozmawiała Anna Hernik