Portal psychologiczny: Instytut Psychologii Zdrowia
Czytelnia

Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu

tłum. Magdalena Ślósarska

Rok: 2000
Czasopismo: Alkohol i Nauka
Numer: 9

Źródło: Alcohol Alert, nr: 47, Kwiecień 2000, National Institute on Alcohol Abuse and alcoholism.
http://www.niaaa.nih.gov

Sterowanie procesami, które przyczyniają się do rozwoju i utrzymywania się alkoholizmu wiąże się z interakcjami komórek nerwowych (neuronów) w mózgu. Indywidualna reakcja na wypijany alkohol zależy od wpływu na te oddziaływania międzykomórkowe czynników emocjonalnych, poznawczych i społecznych. Techniki obrazowania pozwalają naukowcom badać powiązania między zachowaniem a procesami zachodzącymi w mózgu w sposób bezpieczny dla pacjenta. Dzięki tym technikom uczeni mogą obserwować pracujący mózg pacjenta podczas rozwiązywania przezeń jakiegoś zadania intelektualnego, reagowania na to, co dzieje się w otoczeniu, czy też doświadczania emocji. Możliwe staje się porównanie i przeanalizowanie obrazów mózgu przed wypiciem alkoholu, w trakcie picia i po wypiciu. Wprowadzenie technik obrazowania obudziło nadzieje na zintegrowanie wiedzy o biomedycznych, psychospołecznych i behawioralnych aspektach alkoholizmu, a zatem na ulepszenie metod zapobiegania i leczenia. W tym zeszycie Alcohol Alert przedstawiamy zarówno wyniki już uzyskane dzięki zastosowaniu technik obrazowania do badań na alkoholizmem, jak i potencjalne możliwości wykorzystania tych metod.

Oddziaływanie alkoholu na strukturę i funkcję mózgu
Z badań pośmiertnych (autopsji) wynika, że mózgi osób, które przewlekle piły alkohol, są mniejsze, lżejsze i bardziej obkurczone niż mózgi osób tej samej płci, które zmarły w tym samym wieku, ale nie były alkoholikami [1]. Obserwacja ta znalazła potwierdzenie w wielu badaniach ludzi żyjących, u których obrazowanie struktury mózgu wykonano takimi technikami, jak tomografia komputerowa (CT - computed tomography) czy rezonans magnetyczny (MRI - magnetic resonance imaging). Uzyskane obrazy struktury mózgu ujawniają istnienie wyraźnego związku między intensywnym piciem alkoholu a organicznymi uszkodzeniami mózgu, także w tych przypadkach, w których nie ujawniły się wcześniej kliniczne objawy wskazujące na zaawansowany alkoholizm (np. przewlekłe schorzenie wątroby czy spowodowana piciem demencja).

Uzyskane obrazy mózgu pozwoliły stwierdzić, że najsilniej obkurczeniu ulega zewnętrzna warstwa mózgu (kora mózgowa), szczególnie w okolicy płatów czołowych [2], które uważa się za siedlisko wyższych funkcji intelektualnych. U mężczyzn podatność na obkurczanie płatów czołowych wzrasta z wiekiem [2-4]. Obecnie prowadzone są badania, które mają odpowiedzieć na pytanie, czy taki sam efekt występuje także u kobiet. Obrazowanie mózgu powtórnie wykonane u tych samych osób po 5 latach pozwoliło stwierdzić w grupie alkoholików, którzy nie zaniechali picia, postępujące obkurczanie tkanki mózgowej istotnie przekraczające normalne obkurczanie tkanki związane z wiekiem [5]. Jak stwierdzono w tym badaniu, stopień ubytku kory czołowej był wyraźnie skorelowany z ilością wypitego alkoholu [5].

Obkurczanie tkanki obserwuje się także w głębszych strukturach mózgu, miedzy innymi w obszarach związanych z pamięcią [6-8], oraz w móżdżku, sterującym koordynacją ruchów i utrzymywaniem równowagi [9]. Wyniki nielicznych badań sugerują, że tkanka mózgu kobiet jest bardziej podatna na obkurczanie spowodowane alkoholem niż tkanka mózgu mężczyzn [10, 11].

Dopełnieniem badań uszkodzeń struktury mózgu są badania za pomocą technik obrazowania pracy (funkcjonowania) mózgu, takie jak emisyjna tomografia pozytronowa (PET - positron emission tomography) i tomografia komputerowa emisji pojedynczych fotonów (SPECT - single photon emission computed tomography). Pomiary miejscowych zmian przepływu krwi i przemian metabolicznych, dokonane za pomocą tych technik, pomogły określić obszary mózgu specyficznie powiązane z funkcjami czuciowymi, ruchowymi czy poznawczymi. Badania takie jednoznacznie wykazują w niektórych obszarach mózgu zmniejszenie przepływu krwi i tempa metabolizmu u osób intensywnie pijących w porównaniu z nie pijącymi nałogowo [12, 13], nawet gdy nie stwierdza się mierzalnego obkurczenia tkanki mózgowej [14]. Ubytki w strukturze i funkcji mózgu ujawniane dzięki technice spektroskopii rezonansu magnetycznego (MRS - magnetic resonance spectroscopy) i PET mogą wynikać ze zmniejszenia liczby [15] lub rozmiarów [16, 17] neuronów albo zmniejszenia gęstości połączeń, poprzez które komunikują się sąsiadujące neurony [16, 17].

Powiązanie struktury funkcji mózgu z zachowaniem
Nadrzędną ideą, która przyświeca wprowadzeniu technik obrazowania mózgu do badań nad alkoholizmem, jest wykrycie specyficznych zmian w mózgu, które byłyby skorelowane z typowymi dla alkoholizmu zachowaniami. Stwierdzone za pomocą technik obrazowania obkurczenie [9, 18] oraz osłabiony przepływ krwi [19] w obrębie móżdżku wiążą się z zaburzeniami równowagi i sposobem chodzenia. Takie uszkodzenia mogą być przyczyną upadków, które u starszych wiekiem alkoholików prowadzą do urazów głowy i dodatkowo pogarszają funkcjonowanie mózgu. Próby powiązania stwierdzonego obkurczenia tkanki mózgowej w obrębie płatów czołowych z upośledzeniem zdolności poznawczych nie pozwalają na jednoznaczne stwierdzenie korelacji zmian w obrazach mózgu z wynikami testów pamięci świeżej czy umiejętnością rozwiązywania problemów [1, 20], a więc funkcjami poznawczymi, których zaburzenie jest typowe przy uszkodzeniach płatów czołowych. Są natomiast wyniki badań wskazujące na istnienie korelacji między obkurczeniem struktur mózgu związanych z pamięcią (np. ciała suteczkowate) a stopniem upośledzenia pamięci [7]. Obrazowanie funkcjonowania mózgu pozwoliło wykazać, że u alkoholików przepływ krwi [21] i metabolizm [12] w płatach czołowych są upośledzone wcześniej niż pojawiają się możliwe do wykrycia istotne zmiany struktury czy też poważne problemy poznawcze [13, 21].

Funkcje poznawcze i koordynacja ruchowa mogą ulec przynajmniej częściowej poprawie po 3 lub 4 tygodniach abstynencji [20], czemu towarzyszy częściowe odwrócenie procesu obkurczania się mózgu [22, 23] oraz wzrost intensywności metabolizmu w tkance płatów czołowych [24] i móżdżku [17, 25]. Przepływ krwi w okolicy płatów czołowych poprawia się stopniowo w okresie zachowywania abstynencji i mniej więcej po 4 latach powraca do normalnego poziomu [26]. Nawrót picia powoduje ponowne obkurczenie struktur mózgowych [23], zwolnienie metabolizmu, stałe pogorszenie w zakresie funkcji poznawczych [24] oraz wystąpienie oznak uszkodzenia komórek nerwowych [25].

Mechanizmy uzależnienia
Badania na zwierzętach oraz badania skrawków tkanki mózgowej pozwoliły zidentyfikować chemiczne nośniki (neuroprzekaźniki) oraz drogi nerwowe przenoszące efekty spowodowane alkoholem. Na przykład szlaki nerwowe, w których przekaźnikiem jest dopamina, zdają się odgrywać istotną rolę w rozwoju alkoholizmu. Zarówno u osoby pijącej tylko towarzysko po wypiciu dawki alkoholu powodującej umiarkowaną intoksykację [19], jak i u alkoholika doświadczającego głodu alkoholu [27] obserwuje się obniżenie przepływu krwi w tych okolicach mózgu, w których głównym neuroprzekaźnikiem jest dopamina. Dzięki technikom obrazowania uzyskano dowody świadczące o zaburzeniu w działaniu innego neuroprzekaźnika - serotoniny - która, jak się wydaje, współdziała z dopaminą w rozwoju uzależnienia od alkoholu [28].

Obrazowanie funkcji pozwoliło stwierdzić u alkoholików obniżoną aktywność metaboliczną w niektórych obszarach przodomózgowia w okresie występowania objawów abstynencyjnych [29, 30]. U osób nie uzależnionych benzodiazepinowe środki uspokajające, powszechnie stosowane w leczeniu poalkoholowych objawów abstynencyjnych, powodują przejściowe zaburzenia koordynacji ruchów i zdolności poznawczych, którym towarzyszy ogólne obniżenie tempa metabolizmu. U alkoholików po podaniu benzodiazepinowych środków uspokajających zmiany tempa metabolizmu w przodomózgowiu są znacznie mniejsze niż u osób nie uzależnionych od alkoholu. Wyniki te świadczą (lub mogą świadczyć) o zmniejszonej zdolności do tłumienia nadmiernej aktywności neuronów, co może wiązać się z osłabieniem zdolności człowieka do kontrolowania (powstrzymywania) zachowań [30]. W grupie osób nie uzależnionych, pijących alkohol towarzysko, stwierdzono różnice w zakresie wpływu benzodiazepin na czynność wybranych obszarów mózgu, ocenianą przy użyciu PET [31] i obrazującego funkcjonowanie mózgu MRI [31], między badanymi, w których rodzinach występowały przypadki alkoholizmu, a tymi, których krewni nie byli uzależnieni od alkoholu. Tak więc nietypową reakcję na benzodiazepiny należy traktować raczej jako przesłankę zwiększonego ryzyka uzależnienia od alkoholu niż jako konsekwencję długotrwałego nadużywania alkoholu.

Obiecujące zastosowanie techniki obrazowania czynności mózgu stanowią badania procesów poznawczych i emocjonalnych towarzyszących uzależnieniu, głodowi i nawrotom. Na przykład, wstępne badania pozwoliły stwierdzić korelację głodu kokainy z nasileniem metabolizmu w sieciach komórek nerwowych, integrujących emocjonalne i poznawcze aspekty pamięci [33]. Podobne mechanizmy związane z głodem alkoholu wyjaśniałyby przyczyny indywidualnych różnic w podatności na uzależnienie od alkoholu [34].

Leczenie alkoholizmu
Rozpoznanie. Rutynowe zastosowanie w praktyce klinicznej technik obrazowania dotyczy wykrywania objawów współwystępujących zazwyczaj z alkoholizmem, takich jak uszkodzenia mózgu w następstwie urazów głowy [35], różne zaburzenia psychiczne [36)] oraz spowodowane piciem alkoholu zaburzenia organiczne objawiające się demencją lub amnezją [37].

Zespół abstynencyjny. U ponad 15% alkoholików jednym z objawów abstynencyjnych są napady drgawkowe, a prawdopodobieństwo wystąpienia takich napadów oraz ich nasilenie wzrasta wraz z liczbą uprzednich epizodów zespołu abstynencyjnego. Sullivan i współpracownicy [38], stosując techniki obrazowania struktury mózgu, stwierdzili u alkoholików, u których występowały napady drgawkowe obustronne obkurczenie tkanki w okolicy przedczołowej. Nie wiadomo jednak, czy napady drgawkowe przyczyniają się do obkurczania tkanki mózgowej, czy też są po części skutkiem wcześniej powstałych uszkodzeń tych obszarów mózgu.

Zastosowanie technik PET i SPECT pozwoliło badaczom zlokalizować i policzyć miejsca na powierzchni komórki nerwowej, w których oddziałują na nią nuroprzekaźniki uwikłane w rozwój alkoholizmu. Wyniki tych badań wskazują na osłabienie przekaźnictwa serotoninowego w stanach głębokiej depresji, które często towarzyszą objawom zespołu abstynencyjnego [39]. Obrazowanie funkcji mózgu wykorzystywane jest także do oceniania wpływu naloksonu na głód spowodowany odstawieniem (40). Środek ten jest chemicznie spokrewniony z naltreksonem - lekiem stosowanym w zwalczaniu głodu substancji uzależniającej (ReVia™).

Terapia psychospołeczna. Zaproponowana przez Higginsa [41] koncepcja terapii neurobehawioralnej uwzględnia oparte na uczeniu się podejście do zapobiegania nawrotom, przy czym szczególną uwagę zwraca się na zmiany neurobiologiczne towarzyszące abstynencji. Na przykład, w powszechnie stosowanej strategii leczenia kładzie się nacisk na rozwijanie umiejętności rozpoznawania wpływów środowiskowych i stanów emocjonalnych, które pobudzają głód alkoholu i wyzwalają picie oraz radzenia sobie z nimi. Podejście to wymaga zdolności do obserwowania i oceny własnych zachowań oraz wyciągania nauk z niepowodzeń [41]. Naukowcy stosują techniki obrazowania czynności mózgu do badania procesów leżących u podłoża osłabienia tych funkcji poznawczych [42].

Dodatek: Techniki obrazowania
Obrazowanie strukturalne jest trójwymiarowym obrazem "skrawka" mózgu, na którym dostrzec można więcej szczegółów niż na tradycyjnym zdjęciu rentgenowskim. CT jest udoskonaloną techniką prześwietlania promieniami X. Technika MRI polega natomiast na interpretowaniu sygnałów wysyłanych przez tkankę mózgu w silnym polu magnetycznym [43]. W medycynie techniki te wykorzystywane są zarówno w celach diagnostycznych (np. w przypadku guzów), jak też do badań naukowych.

Wśród technik obrazowania działania mózgu najbardziej popularne są PET i SPECT oraz odpowiednio zmodyfikowane techniki rezonansu magnetycznego [14, 43]. PET i SPECT dostarczają przetworzonych komputerowo, kodowanych kolorami trójwymiarowych obrazów rozkładu w tkance mózgowej radioaktywnej substancji wprowadzonej do krwi. Takie obrazy umożliwiają wykrycie zmian przepływu krwi w poszczególnych obszarach mózgu, a także pozwalają określić lokalizację różnych neuroprzekaźników lub receptorów. Z kolei technika MRI pozwala określić lokalizację i poziom pobudzenia towarzyszącego procesom ruchowym, czuciowym i poznawczym, które pod wpływem alkoholu ulegają osłabieniu już po kilku sekundach [44]. Dzięki technice MRS udaje się wykryć specyficzne cząsteczki zawierające alkohol [45] oraz zmiany metabolizmu, które są przyczyną pogorszenia integralności struktury neuronalnej [43].

Techniki obrazowania a alkoholizm. Podglądanie pracy mózgu - komentarz dyrektora NIAAA dr. med. Enocha Gordisa
Techniki obrazowania mózgu pomagają naukowcom badać, jak alkohol przyczynia się do uszkodzeń narządów wewnętrznych, takich jak mózg czy wątroba. Postęp, jaki dokonał się ostatnio w technikach obrazowania, pozwala także badać uzależnienie od alkoholu jako takie. Badacze zaczęli dokonywać pomiarów wpływu alkoholu na nastrój, stany emocjonalne, głód alkoholu i procesy poznawcze, oceniając jednocześnie funkcje metaboliczne, fizjologiczne i neurochemiczne mózgu. Te innowacje w technikach obrazowania przysłużą się nie tylko poznaniu w dziedzinie badań nad alkoholem, ale także we wszystkich tych obszarach medycyny, w których istnieje ścisłe powiązanie między biologią a zachowaniem.



Tłumaczenie: Magdalena Ślósarska

Bibliografia
[1] Rosenbloom, M.J.; Pfefferbaum, A.; and Sullivan, E.V. Structural brain alterations associated with alcoholism. Alcohol Health Res World 19(4):266-272, 1995. [2] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Mathalon, D.H.; et al. Frontal lobe volume loss observed with magnetic resonance imaging in older chronic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 21(3]:521-529, 1997. [3] Pfefferbaum, A.; Lim, K.O.; Zipursky, R.B.; et al. Brain gray and white matter volume loss accelerates with aging in chronic alcoholics: A quantitative MRI study. Alcohol Clin Exp Res 16(6):1078-1089, 1992. [4] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; et al. Increase in brain cerebrospinal fluid volume is greater in older than in younger alcoholic patients: A replication study and CT/MRI comparison. Psychiatry Res 50(4):257-274, 1993. [5] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; et al. A controlled study of cortical gray matter and ventricular changes in alcoholic men over a 5-year interval. Arch Gen Psychiatry 55(10):905-912, 1998. [6] Sullivan, E.V.; Marsh, L.; Mathalon, D.H.; et al. Anterior hippocampal volume deficits in nonamnesic, aging chronic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(1):110-122, 1995a. [7] Sullivan, E.V.; Lane, B.; Deshmukh, A.; et al. In vivo mammillary body volume deficits in amnesic and nonamnesic alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 23(10):1629-1636, 1999. [8] Agartz, I.; Momenan, R.; Rawlings, R.R.; et al. Hippocampal volume in patients with alcohol dependence. Arch Gen Psychiatry 56(4):356-363, 1999. [9] Sullivan, E.V.; Rosenbloom, M.J.; Deshmukh, A.; et al. Alcohol and the cerebellum: Effects on balance, motor coordination, and cognition. Alcohol Health Res World 19(2):138-141, 1995b. [10] Hommer, D.; Momenan, R.; Rawlings, R.; et al. Decreased corpus callosum size among alcoholic women. Arch Neurol 53(4):359-363, 1996a. [11] Hommer, D.; Momenan, R.; Ragan, P.; et al. Changes in CSF, ventricular, gray and white matter volumes in female alcoholics measured by automated segmentation of MRI images. Alcohol Clin Exp Res 20(2 Suppl.):33A, 1996b. [12] Volkow, N.D.; Hitzemann, R.; Wang, G.-J.; et al. Decreased brain metabolism in neurologically intact healthy alcoholics. Am J Psychiatry 149(8):1016-1022, 1992. [13] Wang, G.-J.; Volkow, N.D.; Roque, C.T.; et al. Functional importance of ventricular enlargement and cortical atrophy in healthy subjects and alcoholics as assessed with PET, MR imaging, and neuropsychologic testing. Radiology 186(1):59-65, 1993. [14] Fowler, J.S., and Volkow, N.D. PET imaging studies in drug abuse. Clin Toxicol 36(3):163-174, 1998. [15] Mann, K. Alcohol and the brain: Neuropathology and imaging studies. In: Peters, T.J. Alcohol Misuse: A European Perspective. Amsterdam, The Netherlands: Harwood Academic Publishers, 1996. pp. 99-121. [16] Jagannathan, N.R.; Desai, N.G.; and Raghunathan, P. Brain metabolite changes in alcoholism: An in vivo proton magnetic resonance spectroscopy (MRS) study. Magn Reson Imaging 14(5):553-557, 1996. [17] Seitz, D.; Widmann, U.; Seeger, U.; et al. Localized protein magnetic resonance spectroscopy of the cerebellum in detoxifying alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 23(1)158-163, 1999. [18] Sullivan, E.V.; Deshmukh, A.; Desmond, J.E.; et al. Cerebellar volume deficits and neuropsychological functions in alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 22(3 Suppl.): 63A, 1998. [19] Ingvar, M.; Ghatan, P.H.; Wirsén-Meurling, A.; et al. Alcohol activates the cerebral reward system in man. J Stud Alcohol 59(3):258-269, 1998. [20] Oscar-Berman, M.; Shagrin, B.; Evert, D.L.; et al. Impairments of brain and behavior: The neurological effects of alcohol. Alcohol Health Res World 21(1):65-75, 1997. [21] Nicolás, J.M.; Catafau, A.M.; Estruch, R.; et al. Regional cerebral blood flow-SPECT in chronic alcoholism: Relation to neuropsychological testing. J Nuc Med 34(9):1452-1459, 1993. [22] Shear, P.K.; Jernigan, T.L.; and Butters, N. Volumetric magnetic resonance imaging quantification of longitudinal brain changes in abstinent alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 18(1):172-176, 1994. [23] Pfefferbaum, A.; Sullivan, E.V.; Mathalon, D.H.; et al. Longitudinal changes in magnetic resonance imaging brain volumes in abstinent and relapsed alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(5):1177-1191, 1995. [24] Johnson-Greene, D.; Adams, K.M.; Gilman, S.; et al. Effects of abstinence and relapse upon neuropsychological function and cerebral glucose metabolism in severe chronic alcoholism. J Clin Exp Neuropsychol 19(3):378-385, 1997. [25] Martin, P.R.; Gibbs, S.J.; Nimmerrichter, A.A.; et al. Brain proton magnetic resonance spectroscopy studies in recently abstinent alcoholics. Alcohol Clin Exp Res 19(4):1078-1082, 1995. [26] Gansler, D.A.; Harris, G.J.; Oscar-Berman, M.; et al. Hypoperfusion of inferior frontal brain regions in abstinent alcoholics: A pilot SPECT study. J Stud Alcohol 61(1):32-37, 2000. [27] Modell, J.G., and Mountz, J.M. Focal cerebral blood flow change during craving for alcohol measured by SPECT. J Neuropsychiatry 7(1):15-22, 1995. [28] Hommer, D.; Andreasen, P.; Rio, D.; et al. Effects of m-chlorphenylpiperazine on regional brain glucose utilization: A positron emission tomographic comparison of alcoholic and control subjects. J Neurosci 17(8):2796-2806, 1997. [29] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Hitzemann, R.; et al. Decreased cerebral response to inhibitory neurotransmission in alcoholics. Am J Psychiatry 150(3):417-422, 1993. [30] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Overall, J.E.; et al. Regional brain metabolic response to lorazepam in alcoholics during early and late alcohol detoxification. Alcohol Clin Exp Res 21(7):1278-1284, 1997. [31] Volkow, N.D.; Wang, G.-J.; Begleiter, H.; et al. Regional brain metabolic response to lorazepam in subjects at risk for alcoholism. Alcohol Clin Exp Res 19(2):510-516, 1995. [32] Streeter, C.C.; Ciraulo, D.A.; Harris, G.J.; et al. Functional magnetic resonance imaging of alprazolam-induced changes in humans with familial alcoholism. Psychiatry Res 82:69-82, 1998. [33] Grant, S.; London, E.D.; Newlin, D.B.; et al. Activation of memory circuits during cue-elicited cocaine craving. Proc Nat Acad Sci USA 93(21):12040-12045, 1996. [34] Verheul, R.; Van den Brink, W.; and Geerlings, P. A three-pathway psychobiological model of craving for alcohol. Alcohol 34(2):197-222, 1999. [35] Bannister, R. Brain and Bannister’s Clinical Neurology. 7th ed. New York: Oxford University Press, 1992. [36] Lim, K.O.; Hedehus, M.; Moseley, M.; et al. Compromised white matter tract integrity in schizophrenia inferred from diffusion tensor imaging. Arch Gen Psychiatry 56(4):367-374, 1999. [37] Sheedy, D.; Lara, A.; Garrick, T.; et al. Size of mammillary bodies in health and disease: Useful measurements in neuroradiological diagnosis of Wernicke’s encephalopathy. Alcohol Clin Exp Res 23(10):1624-1628, 1999. [38] Sullivan, E.V.; Marsh, L.; Mathalon, D.H.; et al. Relationship between alcohol withdrawal seizures and temporal lobe white matter volume deficits. Alcohol Clin Exp Res 20(2):348-354, 1996. [39] Heinz, A.; Ragan, P.; Jones, D.W.; et al. Reduced central serotonin transporters in alcoholism. Am J Psychiatry 155(11):1544-1549, 1998. [40] Ilgin, N.; Eldeiry, S.; Mandold, D.; et al. Measurement of brain mu opioid receptor binding in alcohol dependence by PET. J Nuc Med 38 (Suppl. 5):34P, 1997. [41] Higgins, S.T. Applying learning and conditioning theory to the treatment of alcohol and cocaine abuse. In: Johnson, B.A., and Roache, J.D., eds. Drug Addiction and Its Treatment: Nexus of Neuroscience and Behavior. Philadelphia: Lippincott-Raven, 1997. pp. 367-385. [42] Weingartner, H.J.; Andreason, P.J.; Hommer, D.W.; et al. Monitoring the source of memory in detoxified alcoholics. Biol Psychiatry 40(1):43-53,1996. [43] Pfefferbaum, A., and Rosenbloom, M.J. Brain-imaging tools for the study of alcoholism. Alcohol Health Res World 14(3):219-231, 1990. [44] Levin, J.M.; Ross, M.H.; Mendelson, J.H.; et al. Reduction in BOLD fMRI response to primary visual stimulation following alcohol ingestion. Psychiatry Res 82(3):135-146, 1998. [45] Spielman, D.M.; Glover, G.H.; Macovski, A.; et al. Magnetic resonance spectroscopic imaging of ethanol in the human brain: A feasibility study. Alcohol Clin Exp Res 17(5):1072-1077, 1993.







logo-z-napisem-białe