Według nowej analizy niedawnych badań naukowych, myślenie o śmierci może być dobrą rzeczą. Świadomość śmiertelności może poprawić zdrowie fizyczne i pomóc nam w zmianie priorytetów dotyczących naszych celów i wartości. Nawet nieświadome myślenie o śmierci – np. spacer przez cmentarz – może pociągnąć za sobą korzystne zmiany i skłonić do pomagania innym.

Wcześniejsze badania sugerują, że myślenie o śmierci jest destruktywne i niebezpieczne, gdyż napędza wszystko od uprzedzeń poprzez chciwość i przemoc. Podobne badania, oparte na teorii opanowania trwogi [ang. terror management theory], która głosi, że wyznajemy pewne wierzenia kulturowe w celu radzenia sobie ze świadomością śmiertelności, rzadko eksplorują potencjalne korzyści wynikłe ze świadomości śmierci.

„Ta tendencja badań nad TMT, aby w pierwszym rzędzie zajmować się negatywnymi postawami i szkodliwymi zachowaniami, wdarła się do naszego myślenia tak głęboko, że niektórzy niedawno zasugerowali, że świadomości śmierci jest po prostu ponurą siłą zniszczenia społecznego” – powiedział Kenneth Vail z Uniwersytetu w Missouri, główny autor niedawnego badania, opublikowanego w internetowym wydaniu pisma Personality and Social Psychology Review. „Mało jest integracyjnego zrozumienia, jak subtelna, codzienna świadomość śmierci może wzmóc motywację, dobrostan i zachowania które minimalizują szkodę zadawaną sobie i innym”.

Konstruując nowy model tego, jak myślimy o własnej śmiertelności, Vail i jego współpracownicy przeprowadzili rozległą ocenę niedawnych badań na ten temat. Znaleźli wiele przykładów eksperymentów, przeprowadzonych zarówno w laboratorium, jak i poza nim, które sugerują że istnieje pozytywna strona naturalnych przypomnień na temat własnej śmiertelności.

Na przykład, Vail wskazuje na badanie przeprowadzone przez Matthew Gailliota i jego współpracowników, opublikowane w piśmie Personality and Social Psychology Bulletin w 2008 roku, które sprawdzało, czy fizyczna bliskość cmentarza wpływa na to, czy ludzie chcą pomagać obcej osobie. „Naukowcy postawili hipotezę, że jeśli sprawi się, aby kulturowa wartość pomagania stała się istotna dla ludzi, to podniesiona świadomość śmiertelności zmotywuje do większej chęci pomagania innym” – powiedział Vail.

Naukowcy obserwowali ludzi, którzy albo przechodzili obok cmentarza, albo byli odeń oddaleni o jeden blok i nie widzieli go. Aktorzy w obu miejscach rozmawiali z uczestnikami albo o wartości pomagania innym albo na temat kontrolny, a następnie parę chwil później, inny aktor upuszczał notatnik. Naukowcy następnie w każdym warunku sprawdzali, ilu ludzi pomoże obcej osobie.

„Kiedy podkreślana była wartość pomagania, ilość uczestników pomagających drugiemu pomocnikowi eksperymentatora z notatnikiem była o 40% większa na cmentarzu niż na ulicy oddalonej o blok” – powiedział Vail. „Inne eksperymenty środowiskowe, oraz ściśle kontrolowane eksperymenty laboratoryjne dały takie same lub podobne wyniki, co świadczy, że świadomość śmierci przyczynia się do wyrażania tolerancji, egalitaryzmu, współczucia, empatii i pacyfizmu”.

Innym przykładem jest badanie z 2010 roku, w którym Immo Frtische z Uniwersytetu w Lipsku i jego współpracownicy pokazali, jak zwiększona świadomość śmierci przyczynia się do sprzyjających środowisku zachowań, kiedy podkreślono wartość norm prośrodowiskowych. Badanie przeprowadzone w 2009 roku przez Zachary’ego Rothschilda z Uniwersytetu w Kansas i jego współpracowników pokazało, jak zwiększona świadomość śmiertelności motywuje Amerykanów i irańskich fundamentalistów religijnych do wyrażania pokojowego współczucia dla członków innej grupy, kiedy teksty religijne podkreślają wagę takiego zachowania.

Myślenie o śmierci może przyczyniać się również do zdrowia. Niedawne badania pokazały, że kiedy ludziom przypomni się o śmierci, to wówczas podejmują oni lepsze wybory dotyczące zdrowia, np. mnie palą i więcej ćwiczą. Badanie z 2011 roku przeprowadzone przez D. P. Coopera i jego współpracowników wykazało, że przypomnienie o śmierci wzmagało chęć przeprowadzenia samodzielnych badań piersi, kiedy kobietom zostały pokazane informacje łączące zachowanie z „samoupełnomacnianiem” [ang. self-empowerment].

Jednym z wniosków z tego zbioru badań jest zdaniem Vaila to, że powinniśmy „zwrócić uwagę i skierować nasze wysiłki badawcze ku lepszemu zrozumieniu tego, jak motywacja wyzwalana przez świadomość śmierci poprawia jakość życia; gdyż nie jest ona przyczyną chorób i udręk społecznych”. Autorzy piszą: „Taniec ze śmiercią może być delikatnym, ale jednak potencjalnie eleganckim krokiem na drodze dobrego życia”.