Przybywa dowodów, że zły sen czyni człowieka nie tylko drażliwym – ilość i jakość snu może być związana z pogorszeniem funkcjonowania poznawczego i chorobą Alzheimera.

W jednym z badań, zbyt mało lub zbyt dużo snu okazało się jednoznaczne z postarzeniem mózgu o 2 lata. Inne badanie wykazało, że ludzie chorujący na zespół bezdechu śródsennego – zaburzeniem oddychania w czasie snu – byli dwukrotnie bardziej zagrożeni łagodnymi problemami poznawczymi lub demencją w porównaniu z ludźmi, którzy śpią bez zaburzeń. Jeszcze inne badanie sugeruje, że nadmierna senność w ciągu dnia może być predyktorem zaburzeń pamięci i myślenia, co jest również znane u ludzi starszych pod nazwą osłabienia funkcji poznawczych.

„To, czy zaburzenia snu, takie jak zespół bezdechu śródsennego, są oznakami zbliżającego osłabienia poznawczego, czy są jego przyczyną – tego nie wiemy, jednakże badania te rzucają nieco światła na tę sprawę, ale potrzebne są dalsze studia” – powiedział Heather Snyder, dyrektor relacji medycznych i naukowych w Alzheimer Association w Chicago (nie mającego udziału w przeprowadzeniu badań).

Wyniki badań zostaną przedstawione na poniedziałkowej prezentacji na corocznym spotkaniu Alzheimer Association w Vancouver.

Największe z badań (zostało przebadanych 15 tysięcy kobiet z U.S. Nurses’ Health Study), sugeruje, że ci, którzy śpią 5 godzin dziennie lub mniej, albo 9 godzin lub więcej, gorzej funkcjonują poznawczo niż ci, którzy śpią 7 godzin dziennie. Według badania, które śledziło przebieg życia kobiet przez 14 lat począwszy od wieku średniego, zbyt dużo lub zbyt mało snu jest poznawczo równoznaczne z postarzeniem się o 2 lata.

Badanie również pokazało, że kobiety, u których długość snu zmieniła się o 2 godziny lub więcej, gdy porównać wiek średni i lata późniejsze, gorzej funkcjonowały poznawczo niż kobiety, u których długość snu nie zmieniła się. Ten wniosek okazał się prawdziwy niezależnie od długości snu na początku badania.

„Ustaliliśmy hipotezę, że skrajne zmiany w długości snu mogą pogorszyć funkcjonowanie poznawcze, ponieważ zaburzają one rytm dzienny – i wyniki to potwierdziły” – powiedziała autorka badania, epidemiolożka Elizabeth Devore. „To daje nam dane do myślenia o śnie i interwencjach opartych na zmianie rytmu okołodobowego w celu poprawienia funkcjonowania poznawczego”. Rytm okołodobowy to nazwa fizycznych, umysłowych i behawioralnych zmian zachodzących w 24-godzinnym cyklu.

Inne badania dotyczące związku snu i aktywności mózgowej:

•  Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco zmierzyli jakość snu ponad 1300 kobiet w wieku powyżej 75 lat poprzez sensory i pomiar zmian fizycznych w czasie snu. Wykazali, że kobiety, które miały zaburzenia oddychania były dwukrotnie bardziej zagrożone łagodnymi zaburzeniami poznawczymi lub demencją w okresie 5 lat w porównaniu z osobami, które nie miały tych zaburzeń. Osoby pozostające dłużej czujne w nocy osiągały gorsze wyniki w testach fluencji słownej i ogólnej kognicji.

•  We Francji niemal 5 tysięcy umysłowo zdrowych ludzi w wieku powyżej 65 lat było ocenianych 4-krotnie w ciągu 8 lat. Naukowcy patrzyli na różne aspekty bezsenności i odkryli, że nadmierna senność w ciągu dnia – przypadłość ta dotknęła 18% badanych – zwiększała ryzyko osłabienia poznawczego. Trudność w pozostawaniu we śnie nie zwiększała.

•  Naukowcy z Washington University School of Medicine w St. Louis pobrali próbki krwi i płynu mózgowo-rdzeniowego od 3 grup ochotników – z demencją, zdrowych starszych i młodych – i odkryli, że dzienny wzorzec snu był związany z poziomem białek amyloidowych. Białka te są oznaką choroby Alzheimera.

Choć Snyder i Devore zgadzają się, że potrzebne są dalsze badania, które mogą dać podstawę interwencji powstrzymujących osłabienie funkcjonowania poznawczego.

„Możemy być w stanie pomóc takim osobom” – powiedział Snyder. „Jeśli ma się problemy ze snem, być może należałoby skontaktować się z lekarzem”.

Ponieważ wyniki zaprezentowane na konferencjach nie zostały jeszcze poddane procesowi recenzji naukowej, ani opublikowane w piśmie medycznym, są one uznawane za wstępne.

Jeśli cierpisz na bezsenność, nie bój się, że jesteś skazany na demencję. Chociaż badania pokazują związek między zaburzeniami snu a demencją, nie wykazują związku przyczynowo-skutkowego.

ŹRÓDŁA: Elizabeth Devore (Brigham and Women’s Hospital, Boston); Heather M. Snyder (Alzheimer’s Association, Chicago); abstrakt, spotkanie Azlheimer’s Association, 14-19 lipiec 2012, Vancouver, Kanada.

„Health Day News”, 16 lipca 2012