Portal psychologiczny: Instytut Psychologii Zdrowia

Rola kultury we kształtowaniu i zapobieganiu zachowaniom samobójczym

Ludzie przyswajają zachowania autodestrukcyjne, jakie dominują w ich kulturach. 1111309_pills_foto pawe

 Według jednego z psychologów zebranych podczas 118. Dorocznego Zjazdu Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego, kobiety i dziewczęta w Stanach Zjednoczonych częściej niż mężczyźni podejmują próby samobójcze, rzadziej jednak umierają w ich wyniku. Paradoks ten wynika z kulturowo zdeterminowanych norm dotyczących zachowań suicydalnych różnych w zależności od płci.

 

 

Dr Silvia S. Canetto z Uniwersytetu Stanowego w Kolorado wskazuje, że na całym świecie zachowania samobójcze są naznaczone kulturowo. Kobiety i mężczyźni przyswajają wzorce zachowań autodestrukcyjnych przypisanych w danej kulturze do ich płci.

O ile wspomniany na wstępie paradoks jest powszechny w krajach uprzemysłowionych, nie ma on jednak charakteru uniwersalnego. Przykładowo, w Chinach, to kobiety częściej umierają w wyniku prób samobójczych niż mężczyźni. Z kolei w Finlandii i Irlandii nieskuteczne próby samobójcze podejmowane są z równą częstotliwością przez mężczyzn i kobiety. Takich wyjątków jest więcej gdy bada się szczegółowo wzorce zachowań samobójczych uwzględniając czynnik wieku i kultury pochodzenia.

W czasie sympozjum „Nowe spojrzenie na samobójstwa – teoria, badania, zapobieganie” Canetto dowodziła, że w niektórych kulturach, szczególnie krajów uprzemysłowionych, takich jak Stany Zjednoczone i Kanada, samobójstwo postrzegane jest jako zachowanie „męskie”, nienaturalne dla kobiety. W krajach tych, twierdzi badaczka, dominuje przekonanie, że próba samobójcza zakończona „sukcesem” to właśnie męski sposób odebrania sobie życia. W Stanach zjednoczonych kobiety, które odbierają sobie życie uważane są za bardziej zaburzone od mężczyzn. Dla odmiany, w innych kulturach, popełnienie samobójstwa uważane jest za zachowanie kobiece i rzeczywiście  występuje częściej wśród kobiet. Przykładowo, lud Aguaruna z Peru traktuje samobójstwo jako przejaw typowo kobiecej nieumiejętności poradzenia sobie z silnymi emocjami. Bywa też, że zachowania samobójcze kobiet i mężczyzn są podobne – na Sri Lance te same powody odebrania sobie życia (problemy ze współmałżonkiem, nieporozumienia z rodzicami i teściami) wskazywane są jako typowe zarówno dla kobiety jak i mężczyzn.

Według Canetto szeroka perspektywa kulturowa pokazuje, że nie istnieje stała różnica między kobietami i mężczyznami w zakresie sposobów podejmowania prób samobójczych, jak również powodów takich czynów. Nawet jeśli pewne aspekty zachowań samobójczych się różnią, to znaczenie i istotność tych odmienności zmienia się w zależności od grupy społecznej, kultury, epoki historycznej a także lokalnych wzorców kobiecych i męskich zachowań samobójczych.

Canetto podkreśla, że kulturowa zmienność wzorców zachowań samobójczych wymaga kulturowo określonego podejścia do badania tych zjawisk i zapobiegania im. 

W czasie tego samego sympozjum dr James L. Werth Jr z Uniwersytetu w Radford omawiał przyczyny zwiększonego wskaźnika samobójstw w regionach rolniczych Stanów Zjednoczonych.

Niezależnie od stanu i hrabstwa w statystykach samobójstw przodują regiony wiejskie. Dla przykładu najwyższe wskaźniki dotyczące samobójstw notowane są na Alasce, w Montanie, Nowym Meksyku, Wyoming i Newadzie, najniższe zaś w zurbanizowanych stanach wschodniego wybrzeża: New Jersey, Nowym Jorku, Connecticut, Massachusetts i waszyngtońskim okręgu stołecznym.

Przyjmuje się, że oprócz ogólnych czynników ryzyka, takich jak choroba psychiczna, zachowania samobójcze w historii rodziny czy poczucie beznadziejności, mieszkańcy terenów wiejskich w większym stopniu narażeni są na izolację i mniej chętnie zwracają się o pomoc. Nie bez znaczenie jest też większa dostępność do środków umożliwiających pozbawienie się życia – broni, pestycydów. Dodatkowo, czynnikami zwiększającymi ryzyko są: ubóstwo, wyższy poziom bezrobocia i utrudniony dostęp do pomocy specjalistycznej. Werth podkreśla, że trudno wyobrazić sobie, by ktoś jechał kilka godzin by spotkać się z terapeutą. 

Wśród możliwych sposobów zmniejszenia odsetka samobójstw na terenach rolniczych Werth wymienia między innymi upowszechnienie szerokopasmowego Internetu umożliwiającego dostęp do informacji oraz włączenie psychiatrów do systemu podstawowej opieki zdrowotnej.

Werth zauważa, że choć ludzie mieszkają daleko od siebie, to związki między nimi mogą być silniejsze. Ludzie ci muszą polegać na sobie. Werth przyjmuje też, że na terenach rolniczych  istnieją długotrwałe związki rodzinne i większa religijność. Uważa, że ten właśnie potencjał oraz typowe wartości i przekonania powinny zostać wykorzystane w programach zapobiegania samobójstwom. 

logo-z-napisem-białe